Sprawdź dostępność

Historia

Historia wyspy Pag

Ważną rolę w historii wyspy Pag odegrało kilka wyraźnych cech wyjątkowego środowiska wyspy, które ukształtowało relacje pomiędzy mieszkańcami Pagu, a ich przestrzenią życiową.

Wiek starożytności

Już w starożytności dostrzeżono strategiczne i komunikacyjne położenie tej wyjątkowej wyspy. Cała grupa wysp północnego Adriatyku, do której należy Pag, została nazwana przez starożytnych pisarzy „Elektrides”. Nazwa ta jest prawdopodobnie związana z handlem bursztynem, którego szlak morski przebiegał wzdłuż brzegów Pagu.

Wiek Rzymian

Pierwszymi znanymi mieszkańcami wyspy było plemię Liburnów. Archeologiczne pozostałości po nich, w postaci nekropolii, ufortyfikowanych osad czy licznych kopców grobowych można do dziś znaleźć na wyspie. Rzymianie zajęli wyspę Pag na przełomie wieków i z tego okresu pochodzi pierwsza pisemna wzmianka o wyspie. W rękopisie rzymskiego geografa Pliniusza Starszego z I wieku, wyspa nosi nazwę Cissa (Kisa), a imię to otrzymała najprawdopodobniej po osadzie iliryjskiej, która znajdowała się na obszarze pomiędzy dzisiejszym miastem Novalja, a wioską Caska. Cissa została poważnie zniszczona podczas wielkiego trzęsienia ziemi w 361 roku, pozostały po niej tylko ruiny, a rolę nowej, najważniejszej osady przejęła Navalia, czyli dzisiejsza Novalja. Novalja pełna jest rzymskich pozostałości, a najważniejszym z nich jest rzymski podziemny akwedukt „Talijanova buža”.

Rola soli z wyspy Pag

„Branje”, czyli zbiór najważniejszego zasobu naturalnego Pagu - soli, rozpoczął się we wczesnym średniowieczu w zatoce Solinka, miejscu o wyjątkowych warunkach przyrodniczych (płytkie morze, dużo słońca i suche powietrze). Sól i wyspa Pag są ze sobą silnie powiązane, na poziomie niemal symbolicznym. Przez całe średniowiecze i wczesne czasy nowożytne, sól była jednym z najważniejszych i najcenniejszych produktów, którymi nieustannie handlowano na szlakach handlowych Adriatyku i Morza Śródziemnego. Liczne pisma potwierdzają, że średniowieczna i wczesna nowożytna historia wyspy Pag, naznaczone są walką o kontrolę nad tym zasobem. Zurbanizowane centrum wyspy, miasto Pag, które prawdopodobnie nadało nazwę całej wyspie, jest silnie związane z produkcją soli. W XV wieku miasto przeniosło się do korzystniejszego strategicznego miejsca, u wejścia do zatoki Solinka, z którego łatwiej było kontrolować produkcję soli.

Gdzie podziały się lasy z Pagu?

Przyjmuje się, że niemal do końca średniowiecza, Pag był zalesioną wyspą i dopiero pod koniec tej epoki stał się zupełnie nagi, prawdopodobnie w wyniku łącznego działania trzech procesów: intensywnej hodowli, wycinki drzew (dąb ostrokrzew to bardzo wdzięczny materiał do budowy statków) i silnych wiatrów bura, nanoszących sól. Bura, zimny i silny wiatr, wieje z północy i północnego zachodu, przez górę Velebit i kanał Velebit, uderzając w wyspę Pag na całej jej długości. Sól, którą nieubłagana bura podnosi z morza i rozprzestrzenia po całej wyspie, pokrywa rośliny. Właśnie ze względu na burę i sól na trawie i ziołach, mleko i mięso owiec z Pagu oraz otrzymany z niego ser, mają niepowtarzalny smak i jakość.